Innowacje technologiczne w branży gazowej

Wprowadzenie do innowacji w sektorze gazowym

Sektor gazowy, często postrzegany jako tradycyjny i mało podatny na zmiany, przechodzi obecnie znaczącą transformację technologiczną. Innowacje wdrażane przez firmy gazowe w Polsce i na świecie mają na celu zwiększenie efektywności, bezpieczeństwa i konkurencyjności, a także dostosowanie się do wymogów polityki klimatycznej. W niniejszym artykule przyjrzymy się najważniejszym trendom technologicznym, które kształtują przyszłość branży gazowej.

Inteligentne systemy pomiarowe

Jednym z najbardziej widocznych obszarów innowacji są inteligentne systemy pomiarowe, które rewolucjonizują sposób, w jaki firmy gazowe monitorują i zarządzają dostawami gazu:

• Inteligentne gazomierze – nowoczesne urządzenia umożliwiające zdalne odczyty, dwukierunkową komunikację i analizę zużycia w czasie rzeczywistym. PGNiG w ramach programu modernizacji instaluje takie gazomierze u coraz większej liczby klientów indywidualnych i biznesowych.
• Advanced Metering Infrastructure (AMI) – kompleksowe systemy składające się z inteligentnych liczników, sieci komunikacyjnych i systemów zarządzania danymi, które umożliwiają automatyczny odczyt i zarządzanie informacjami.
• Aplikacje dla klientów – oprogramowanie pozwalające użytkownikom na monitorowanie zużycia gazu w czasie rzeczywistym, analizę trendów i optymalizację kosztów.

Przykładem wdrożenia takich rozwiązań jest program modernizacji liczników realizowany przez PGNiG, który zakłada wymianę tradycyjnych gazomierzy na inteligentne urządzenia u wszystkich klientów do 2028 roku. Dzięki temu możliwe będzie dokładniejsze rozliczanie zużycia gazu, szybsze wykrywanie awarii i wycieków oraz bardziej precyzyjne prognozowanie zapotrzebowania.

Technologie zwiększające bezpieczeństwo infrastruktury

Bezpieczeństwo jest kluczowym priorytetem w branży gazowej. Nowoczesne technologie znacząco poprawiają monitoring i konserwację sieci:

• Drony inspekcyjne – wykorzystywane do regularnego monitorowania gazociągów, zwłaszcza w trudno dostępnych terenach. GAZ-SYSTEM regularnie używa dronów do inspekcji swoich gazociągów przesyłowych.
• Czujniki IoT – rozmieszczone wzdłuż sieci gazowej, monitorują temperaturę, ciśnienie i potencjalne wycieki, przekazując dane w czasie rzeczywistym do centrum zarządzania.
• Systemy GPS i GIS – pozwalają na precyzyjne mapowanie infrastruktury gazowej i szybkie lokalizowanie miejsc wymagających interwencji.
• Technologie wykrywania wycieków – zaawansowane systemy wykorzystujące algorytmy i analizę akustyczną do wczesnego wykrywania nawet najmniejszych wycieków gazu.

Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo zainwestowało w ostatnich latach znaczące środki w rozbudowę systemów monitoringu sieci gazowej. Dzięki zastosowaniu czujników IoT i zaawansowanej analityki danych, firma jest w stanie wykrywać potencjalne awarie zanim dojdzie do poważniejszych uszkodzeń.

Digitalizacja i automatyzacja procesów

Cyfrowa transformacja firm gazowych obejmuje nie tylko infrastrukturę techniczną, ale również procesy biznesowe:

• Digital Twin – cyfrowe bliźniaki infrastruktury gazowej umożliwiające symulacje, testowanie scenariuszy i optymalizację działania.
• Sztuczna inteligencja i uczenie maszynowe – wykorzystywane do prognozowania zapotrzebowania na gaz, optymalizacji procesów i wykrywania anomalii.
• Blockchain – testowany w kontekście handlu gazem, zwiększa transparentność transakcji i ułatwia rozliczenia między uczestnikami rynku.
• Systemy SCADA (Supervisory Control and Data Acquisition) – umożliwiają zdalny monitoring i kontrolę nad elementami infrastruktury gazowej.

Hermes Energy Group, działający na polskim rynku, wdrożył zaawansowany system prognozowania zużycia gazu oparty na algorytmach uczenia maszynowego. System analizuje historyczne dane zużycia, prognozę pogody i inne czynniki wpływające na zapotrzebowanie, co pozwala na bardziej efektywne zarządzanie portfelem kontraktów i optymalizację kosztów zakupu gazu.

Technologie magazynowania gazu

Innowacje w zakresie magazynowania gazu zwiększają elastyczność systemu gazowego i bezpieczeństwo dostaw:

• Podziemne magazyny gazu – nowoczesne technologie zwiększające pojemność i efektywność wykorzystania istniejących magazynów.
• Kawerny solne – zaawansowane metody tworzenia i eksploatacji kawern solnych jako magazynów gazu.
• Technologie LNG w małej skali – lokalne instalacje skraplania, magazynowania i regazyfikacji LNG dla obszarów bez dostępu do sieci gazowej.
• Systemy zarządzania magazynami – oprogramowanie optymalizujące operacje zatłaczania i odbioru gazu w zależności od sytuacji rynkowej i zapotrzebowania.

Gas Storage Poland, operator podziemnych magazynów gazu w Polsce, wdraża zaawansowane technologie monitorowania i zarządzania pojemnościami magazynowymi. Dzięki systemom modelowania złóż i symulacjom komputerowym, firma jest w stanie zwiększyć efektywność wykorzystania istniejących struktur geologicznych i optymalizować operacje magazynowe.

Gaz jako element transformacji energetycznej

Innowacje technologiczne umożliwiają wykorzystanie infrastruktury gazowej w kontekście transformacji energetycznej i redukcji emisji CO2:

• Technologie wodorowe – rozwiązania umożliwiające mieszanie wodoru z gazem ziemnym lub całkowitą konwersję sieci gazowej na przesył wodoru.
• Power-to-Gas – technologie przekształcania nadwyżek energii elektrycznej z OZE na gaz (metan lub wodór), który można magazynować w istniejącej infrastrukturze gazowej.
• Biometan – technologie produkcji, oczyszczania i zatłaczania biometanu do sieci gazowej.
• Carbon Capture and Storage (CCS) – wychwytywanie i składowanie CO2 z procesów wykorzystujących gaz ziemny.

PGNiG prowadzi projekt badawczo-rozwojowy "Hydra Tank", testujący możliwości zatłaczania wodoru do sieci gazowej. W ramach projektu analizowany jest wpływ domieszki wodoru na elementy infrastruktury i urządzenia końcowe, a także badane są różne technologie produkcji wodoru, który mógłby być wprowadzany do sieci gazowej.

Innowacje w obsłudze klienta

Firmy gazowe intensywnie inwestują w technologie poprawiające jakość obsługi klienta i dostępność usług:

• Platformy e-commerce – umożliwiające zakup gazu i dodatkowych usług online.
• Aplikacje mobilne – pozwalające klientom na zarządzanie umowami, monitorowanie zużycia i płatności.
• Chatboty i wirtualni asystenci – automatyzujące obsługę zapytań klientów i rozwiązywanie podstawowych problemów.
• Systemy CRM – integrujące wszystkie dane i interakcje z klientem, umożliwiające personalizację ofert i lepsze zrozumienie potrzeb.

Tauron, rozszerzając swoją ofertę o dostawy gazu, zintegrował usługi gazowe ze swoją platformą obsługi klienta eKontoPro. Klienci mogą w jednym miejscu zarządzać zarówno umowami na energię elektryczną, jak i gaz, co znacząco upraszcza proces obsługi i zwiększa wygodę korzystania z usług.

Wyzwania i bariery we wdrażaniu innowacji

Mimo dynamicznego rozwoju technologii, firmy gazowe w Polsce napotykają na szereg wyzwań przy ich wdrażaniu:

• Koszty wdrożenia – zaawansowane technologie wymagają znaczących nakładów inwestycyjnych, co może stanowić barierę szczególnie dla mniejszych podmiotów.
• Regulacje prawne – niektóre innowacyjne rozwiązania, jak mieszanie wodoru z gazem ziemnym, wymagają dostosowania przepisów i norm technicznych.
• Starzejąca się infrastruktura – wdrażanie nowych technologii często wymaga modernizacji istniejącej infrastruktury, co zwiększa koszty i wydłuża czas implementacji.
• Bezpieczeństwo cybernetyczne – digitalizacja zwiększa podatność na cyberzagrożenia, co wymaga dodatkowych zabezpieczeń i procedur.
• Akceptacja społeczna – niektóre rozwiązania, jak inteligentne liczniki, mogą budzić obawy o prywatność i bezpieczeństwo danych.

Perspektywy rozwoju technologii w branży gazowej

Analiza obecnych trendów pozwala prognozować kierunki rozwoju technologii w branży gazowej w najbliższych latach:

• Integracja z OZE – coraz ściślejsze powiązanie infrastruktury gazowej z systemami energii odnawialnej, zwłaszcza poprzez technologie Power-to-Gas.
• Decentralizacja – rozwój lokalnych systemów gazowych i małoskalowych instalacji LNG, zwiększających elastyczność i odporność sieci.
• Autonomizacja – zwiększenie autonomii systemów gazowych dzięki sztucznej inteligencji i zaawansowanej analityce danych.
• Dekarbonizacja – adaptacja infrastruktury gazowej do przesyłu gazów zdekarbonizowanych (wodór, biometan).
• Konwergencja sektorów – zacieranie granic między sektorami gazu, energii elektrycznej i ciepła, prowadzące do powstania zintegrowanych systemów energetycznych.

Podsumowanie

Innowacje technologiczne fundamentalnie zmieniają sposób, w jaki firmy gazowe działają na rynku, zarządzają swoją infrastrukturą i obsługują klientów. Polskie przedsiębiorstwa z branży gazowej aktywnie inwestują w nowe technologie, zdając sobie sprawę, że jest to warunek konieczny dla utrzymania konkurencyjności i dostosowania się do wymogów transformacji energetycznej.

Inteligentne systemy pomiarowe, zaawansowane technologie monitoringu infrastruktury, cyfryzacja procesów biznesowych, innowacyjne metody magazynowania gazu czy rozwiązania umożliwiające dekarbonizację – to tylko niektóre z obszarów, w których obserwujemy intensywny rozwój. Wdrażanie tych technologii napotyka na wyzwania związane z kosztami, regulacjami czy starzejącą się infrastrukturą, jednak korzyści płynące z innowacji jednoznacznie przemawiają za kontynuacją wysiłków w tym zakresie.

W dłuższej perspektywie, innowacje technologiczne zadecydują o miejscu gazu w przyszłym, niskoemisyjnym systemie energetycznym. Firmy, które skutecznie adaptują nowe technologie i dostosowują swoje modele biznesowe do zmieniającego się otoczenia, mają szansę nie tylko przetrwać transformację energetyczną, ale także znacząco wzmocnić swoją pozycję rynkową.